Žuti superdivovi su zvijezde tisuću puta veće od našeg Sunca i približno 500.000 puta jačeg sjaja (luminozitet).

Sličan se dijagram dobije ako se umjesto sjaja uzme luminozitet, a umjesto spektralnog razreda površinska temperatura ili pokazatelj boje zvijezde.

Zahvaljujući svojstvu cefeida da im je luminozitet to veći što im je period duži, cefeide predstavljaju pouzdani indikator i koriste se za mjerenje velikih udaljenosti.

Dakle, luminozitet ovog kvazara je otprilike 2 x10¹² puta veći od luminoziteta našeg Sunca, ili oko 100 puta veći od ukupne svjetlosti prosječne velike galaksije kao što je Mliječna staza.

Da bi se stvorio luminozitet 10 40 W (prosječni sjaj kvazara), supermasivna crna rupa mora konzumirati količinu materijala ekvivalentnu masi 10 Sunca godišnje.

Kod zvijezda glavnog niza ustanovljena je i ovisnost masa luminozitet (spomenimo npr.

Masa pratioca u astrometrijskim dvostrukim sustavima može se odrediti iz funkcije mase, poznavajući vrijednost mase vidljive komponente, koja se obično određuje spektroskopskim metodama (npr. relacijom masa luminozitet).

Relacija koja prikazuje vez između perioda promjene sjaja promjenjivih zvijezda tipa Cefeida i njihovog luminoziteta; što je luminozitet zvijezde veći to je duži period promjene njenog sjaja, a točke na grafikonu oblikuju pravilnu liniju pravac.

Luminozitet kvazara može varirati na vremenskoj skali od nekoliko mjeseci, tjedana, dana ili sati.

Na primjer, kvazar čiji luminozitet varira na skali nekoliko tjedana ne može biti dimenzija većih od nekoliko svjetlosnih tjedana.

Ako je L 0 luminozitet izvora, tada se njegova udaljenost (r), izračunava iz poznatog izraza:

Dodatna poteškoća sadržana je u činjenici da udaljenije objekte vidimo u ranijim trenucima razvoja svemira, pa je otvoreno pitanje mijenja li, i u kojoj mjeri, pojedini tip objekta luminozitet, tijekom svoga razvoja.

Pri tome je neophodno poznavati luminozitet (ili apsolutnu veličinu) promatranog objekta, što nije jednostavan problem.

Luminozitet zvijezde uspoređuje se s luminozitetom Sunca kao jedinicom.

Luminozitet Sunca se određuje tako da se mjeri onaj tok zračenja koji stiže na mjernu površinu postavljeno okomito na zraku, a izvan Zemljine atmosfere, i izražava se solarnom konstantom.

Relacija koja povezuje luminozitet i veličinu HII regija, koristi se za procjenu udaljenosti što većeg broja galaktika.

Istodobno, o ukupnoj masi galaktike ovisi i njen luminozitet.

Nadalje, uočili su ne samo velik luminozitet cefeida, nego i njihove velike dimenzije.

S druge strane, ako cefeide pulsiraju onda su njihov spektar, luminozitet i period, svojstva same zvijezde.

Pretpostavivši da su sve zvijezde jednake i da imaju isti luminozitet, proizlazi da su sjajnije zvijezde bliže.

Luminozitet je to veći što je period cefeide duži, što omogućuje određivanje udaljenosti.

Općenito je luminozitet zvijezda razmjeran njihovoj površinskoj temperaturi i površini.

Njihov luminozitet je velik, ali im je površinska temperatura malena.

Naime, bez obzira što one imaju istu površinsku temperaturu kao zvijezde glavnog niza jednakog spektralnog tipa, luminozitet ovih zvijezda je znatno veći uslijed njihove veće površine (vidjeti izraz (6) za Stefan Boltzmannov zakon).

Primjera radi, luminozitet kvazara 3 C273 nekoliko je desetaka puta veći od najvećih zabilježenih galaktičkih luminoziteta.

Sl. 6 Korelacija mase i apsolutne magnitude zvijezda (relacija masa luminozitet).

Ovisnost masa luminozitet vrijedi za zvijezde glavnog niza.

Iz ovako određenih apsolutnih magnituda (M 1, M 2), pomoću relacije masa luminozitet (sl. 6) očitavamo pripadne vrijednosti za mase komponenti.

Na temelju opažanja bližih dvostrukih sustava zvijezda empirički je utvrđena korelacija između mase i apsolutne magnitude zvijezda (odnos masa luminozitet).

Srednja gustoća svjetleće materije, koja se izvodi iz relacije masa luminozitet za galaktike, manja je od 10 - 27 kg/m 3, što bi značilo da je svemir otvoren.